محمد پارسا رئیس هیاتمدیره فدراسیون صادرات انرژی
سیاست حذف صفر از واحد پولی سیاستی است که پس از پایان بحرانهای اقتصادی که منجر به ظهور تورمی شدید میگردد مورداستفاده قرار میگیرد. بهعبارتدیگر پسازاینکه یک کشور بحران اقتصادی را پشت سر گذاشته، با استفاده از بستههای اقتصادی و راهکارهای زیربنایی تورم شدید خود را بهطور مداوم به ارقام بسیار پایین کاهش داده، و به ثبات اقتصادی نسبی دستیافت، آنگاه میتواند اجرای این سیاست را در دستور کار قرار داده و با در نظر گرفتن هزینه و فایده این طرح نسبت به انجام آن اتخاذ تصمیم نماید در غیر این صورت تغییر پول ملی از ریال به تومان و حذف صفرها فقط نشان از پشت کردن به شرایط بیثبات و رو آوردن به ثبات از طریق اصلاحات پولی است. همچنین تا وقتی اقتصاد با سیاستهای تثبیت و اصلاحات نهادی، مستعد اجرای این سیاست نشده است، اقدام به تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان به نتیجه مطلوب منجر نخواهد شد چراکه تورم همچنان پابرجا مانده است.
شاهدی بر این ادعا کشور ترکیه است. این کشور در سال ۲۰۰۵ لیر جدید خود را با حذف شش صفر به جریان انداخت. این در حالی بود که این کشور در سال ۲۰۰۱ تورم ۷۰ درصدی را تجربه کرد. بااینحال این اقدام جزئی از مجموعه اقدامات بزرگتر برای سامان بخشی به اقتصاد ترکیه بود بهطوریکه این کشور تمهیداتی درزمینه خصوصیسازی، کاهش هزینههای دولت، استقلال بانک مرکزی و رونق صنایع به اجرا گذاشت. درنهایت کاهش صفرها بهعنوان یک سیاست باهدف تأثیرگذاری روانی بهکار گرفته شد که درمجموع نتایج مثبتی نیز در پی داشت
در مقابل کشوری نظیر زیمبابوه بدون مهار تورم شدید خود به این سیاست دستزده و تنها به جنبه روانی حذف صفر از واحد پولی امید بست. نتیجه این عمل آن شد که تورم یک هزار درصدی این کشور در سال ۲۰۰۳ پس از اتخاذ سیاست حذف سه صفر از واحد پولی از مرز ۱۱ میلیون درصد گذشت. همچنین در آرژانتین طی سال ۱۹۶۰ میلادی، هر دلار آمریکا در برابر ۱۱۰۰ تا ۳۵۰۰ پزوی آرژانتین مبادله میشد که این کشور با حذف دو صفر از پول خود ارزش آن در برابر دلار را افزایش داد. اما باوجوداین در اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی بازهم هر دلار آمریکا مجدداً در سال ۱۹۸۳ در برابر ۱۸ تا ۱۸۰ هزار پزو دادوستد میشد که دولت آرژانتین را وادار کرد چهار صفر از پول خود را حذف کند.
لذا کشورهایی که در شرایط نامطمئن وبیثبات بدون اصلاحات سیاسی و تثبیتی اقدام به تغییر صفرهای پول خود کردهاند، به نتایج موردنظر دست نیافتهاند، اما کشورهایی که با اقدامهای اصلاحی و تثبیتی، زمینه را برای تغییر واحد پولی فراهم کردهاند و از تغییر واحد پولی خود بهعنوان یک اقدام مکمل، نهایی و ارسال یک نشانه به بازار و مردم استفاده کردهاند، به هدف خود دستیافتهاند.
بههرحال بدیهی است که حذف صفر از واحد پولی کشور و تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان ، باید پس از حصول اطمینان به کاهش در نرخ تورم بلندمدت در اقتصاد انجام شود. ازاینرو اولویت سیاست اقتصادی کشور در این حوزه باید کاهش تورم از طریق کنترل عوامل اصلی مؤثر بر آن باشد. علاوه بر آن اصلاح واحد پولی ملی بایستی به همراه اصلاحات اقتصادی دیگری در قالب یک برنامه بلندمدت انجام شود که همراه با کاهش هزینههای دولت، اصلاح نظام مالیاتی، کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، گسترش فضای رقابت، توسعه صادرات، اتخاذ سیاستهای پولی و ارزی مناسب با واقعی شدن نرخ ارز و واقعی شدن نرخ حاملهای انرژی، ثبات نسبی در اقتصاد کشور و امنیت سرمایه گزاری باشد.